شماره ۳۸ فصلنامه «اخلاق» منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، سی و هشتمین شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی «اخلاق» به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم شعبه اصفهان با مدیر مسؤولی محمد قطبی جشوقانی و سردبیری اصغر هادی منتشر شد.

در این فصلنامه در 6 مقاله و در 162 صفحه منتشر شده است و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:

الگوی عفاف بر مبنای تحلیل محتوایی سورۀ نساء

اشرف جناتی

چکیده: مسئله عفاف از مهم‌ترین آموزه‌های اخلاقی قرآن کریم است و ابعاد گسترده­ای دارد. رعایت این فضیلت اخلاقی دارای آثار فردی و اجتماعی والایی است؛ از این رو، شناخت ابعاد و حیطه­های آن در قرآن کریم حائز اهمیت است. هدف اصلی این پژوهش، مطالعۀ تحلیلی گزاره­های عفاف در سورۀ نساء است. بدین منظور با استفاده از روش تحلیل محتوا، گزاره­های مرتبط با مفهوم عفاف تجزیه و تحلیل و سپس، طبقه­بندی موضوعی گردیده و در نهایت، یک مدل منطقی برای ابعاد عفاف در سورۀ نساء ترسیم شده است. نتایج پژوهش نشان داد که عفاف در این سوره از نظر رفتاری، گفتاری، مالی، خویشتن‌داری و مراعات عفاف در هر دو جنس مرد و زن از ابعاد گسترده­ای برخوردار است. عفاف نه‌تنها برای زنان - که با توجه به مسئله پاکدامنی انسان­ها - برای هر دو جنس مرد و زن ضرورت دارد. بررسی کمّی ابعاد عفاف در این سوره نشان می‌دهد که عفاف رفتاری از بیشترین بسامد برخوردار است؛ این امر بیانگر آن است که عفاف باید بیشتر در رفتار انسان­ها تجلّی و ظهور یابد.

پیامدشناسی حسد از منظر قرآن و روایات

ابوالقاسم ولی زاده و محمدمهدی ولی زاده

چکیده: امروزه بهره‌گیری از آموزه‌های دینی در فرایند مشاوره و روان درمانی، توجه بسیاری را به خود جلب کرده و مطالعات زیادی نیز در این زمینه صورت گرفته است. هدف اصلی پژوهش حاضر، ارائۀ تقریر و تبیینی جدید از رویکرد اسلام دربارۀ پیامدهای حسادت با بهره‌گیری از یافته‌های دینی و دانش اخلاق است که در مواردی نیز با نگاه روان‌شناختی همراه شده است. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی است؛ یعنی پیامدهای حسد بر اساس آموزه‌های قرآن کریم، تفاسیر آن، کتب احادیث و منابع علوم انسانی، شناسایی و تجزیه و تحلیل گردیده است. این پیامدها در دو نوع معنوی و مادی دسته‌بندی شده است؛ زایل شدن ایمان، از میان رفتن نیکی‌ها، فرو رفتن در گناه، دوری از رحمت الهی و عدم قبولی طاعات از آثار معنوی حسد و تفرقه، بیماری‌های جسمی، افسردگی، تنهایی، ناامنی اجتماعی، تشخیص نادرست و لذت نبردن از زندگی از مهم‌ترین پیامدهای مادی حسد است. زمینه‌سازی برای ترویج آموزه‌های اخلاقی و پیشگیری از ابتلا به رذایل اخلاقی از یافته‌های اساسی این تحقیق به‌شمار می‌رود.

سورۀ حجرات (سورۀ اخلاق)؛الگویی برای زندگی خانوادگی

زهرا سادات روزافزای

چکیده: تمام سوره‌های قرآن کریم محتوای پندآموزی و علم‌آوری دارند و شایسته و بایسته است که این مصحف شریف الگوی هر مسلمان دیندار قرار گیرد. در مقالۀ حاضر، سورۀ حجرات _ معروف به سورۀ اخلاق _ به‌منزلۀ چراغ راه پیشرفت فرهنگی جوامع اسلامی بازبینی شده است. هدف اصلی در این پژوهش، پاسخگویی به مسائل ارتباطی درون خانواده و یافتن رهنمودهای رفتاری برای ارتباطات خانوادگی صحیح و سازندۀ مبتنی بر آموزه‌های اسلامی است. بدین منظور، سورۀ حجرات به روش توصیفی و کاربردی بررسی شده است؛ آیه‌هایی که حاوی اصول و هسته‌های آموزشی فرهنگی و اخلاقی برای ارائه الگوهای صحیح ایجاد و به‌سازی روابط خانوادگی هستند، انتخاب و جایگاه آن‌ها در خانواده شفاف‌تر بیان شده است. در پایان، قابلیت و کارکرد عملی آیات این سوره برای استخراج الگوهای رفتاری صحیح و مناسب دینی در چهارچوب نظام اخلاقی و فرهنگی خانواده آشکار شد. رعایت ادب، تحقیق دربارۀ صحت و سقم اخبار و آن‌گاه پذیرش یا عدم پذیرش آن‌ها، لزوم ایمان و تقوا برای دوری جستن از اختلافات، ایجاد اخوت و برابری، احقاق حقوق بر اساس عدالت، پرهیز از سوءظن، غیبت، تجسس در امور و تمسخر دیگران از آموزه‌های مهم این سوره است.

اخلاق حرفه‌ای معلمی و تأثیر نگرش صحیح در پرورش متربی

رحمت شایسته فرد و عبدالله غلامی

چکیده: موضوع مقالۀ حاضر، توجه به نگرش و اعتقاد صحیح در پرورش متربی است. بررسی متون دینی نشان می‌دهد نوع نگرش انسان به خداوند، جهان هستی، انسان و دین از زیربنایی‌ترین موضوعاتی است که رفتارهای انسان را تحت‌تأثیر قرار می‌‌دهد. از آن رو که این موضوعات به‌طور خاص در حرفۀ معلمی تأثیر بسزایی دارند، در مقالۀ حاضر که به روش کتابخانه‌ای تهیه گردیده، تأثیر آن‌ها در حرفۀ معلمی به‌اختصار تبیین شده است. اعتقاد به علم و قدرت و حکمت بی‌پایان خداوند، اعتقاد به ربوبیت خداوند متعال، اعتقا‌د به نصرت و یاری خداوند و طلب خیر از او، توکل و واگذاری امور به خداوند، نظام احسن آفرینش، ماهیت زندگی دنیا، آمیختگی دنیا با رنج و سختی، کرامت ذاتی انسان، اراده و اختیار انسان، ذوابعاد بودن وجود انسان، هدفمندی آفرینش انسان، آسانی دین، پذیرش اختیاری دین، تفاوت نهادن بین دین و دینداران و اعتقاد به سیاست دینی، مهم‌‌ترین موضوعاتی است که در این مقاله مطرح و تأثیر آن در حرفۀ معلمی تبیین شده است.

مدیریت سود به‌منزلۀ موضوعی اخلاقی (با توجه به نظریۀ استدلال اخلاقی کلبرگ)

جعفر احمدپور و حبیب اله نخعی

چکیده: اهمیت دستاوردهای نظریۀ کلبرگ (Kohlberg) در مدیریت سود هنگامی آشکار می‌شود که با سؤالاتی دربارۀ چگونگی رفتار افراد ارتباط پیدا می‌کند. این نظریه را می‌توان یک تحلیل توصیفی دانست که تلاش می‌کند پیشرفت اخلاقی افراد را توصیف کند. یکپارچه‌سازی اصول اخلاقی توصیفی و هنجاری به‌نوبۀ خود باعث می‌شود برای بررسی استدلال اخلاقی مدیر از روشی مفیدتر استفاده شود. هدف پژوهش حاضر این است که اخلاق را در مدیریت سود در جامعۀ دانشگاهی با توجه به نظریۀ کلبرگ معرفی و تبیین کند. از این رو، کوشیده‌ایم با تحلیل این نظریه، بینشی دربارۀ مفاهیم کلیدی مسئله اخلاق در مدیریت سود ارائه کنیم. روش تحقیق حاضر، توصیفی و رویکرد آن، نظری است. این پژوهش به دنبال ارتباط نظریۀ استدلال اخلاقی کلبرگ به‌منزلۀ رویکردی در فرآیند بررسی پیشینه و استدلال‌های نهفته در اخلاق مدیر در مدیریت سود است. این نظریه توضیح می‌دهد که افراد چگونه احساس درست یا غلط بودن را تعیین و توجیه می‌کنند. به‌طور کلی، نتایج پژوهش در راستای بینش‌های مفهومی دربارۀ اخلاق در مدیریت سود است و ارتباط اخلاق مدیران در مدیریت سود را با مدل استدلال اخلاقی کلبرگ مطرح می‌کند. بر این اساس، می‌توان از دیدگاه نظری، مفاهیم بیشتری را دربارۀ استدلال اخلاقی در موضوع مدیریت سود بررسی و تحلیل کرد.

تحلیل رابطه رویکرد اخلاق فلسفی اسلامی با فلسفه اخلاق معاصر

علی اصغر محمدزاده و سکینه کلانتری

چکیده: این مقاله قصد دارد با بررسی دقیق رویکرد اخلاق فلسفی اسلامی و فلسفۀ اخلاق معاصر، رابطۀ آن‌ها را از جنبه‌های مختلف، به روش تاریخی و توصیفی، تحلیل کند. این مقایسه، جایگاه تفکر فلسفی مسلمانان را در زمینۀ اخلاق، در مقابل دیگر فلاسفه روشن می­کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد هر دو مورد شامل اخلاق هنجاری هستند، اما شماری از مباحث فلسفۀ اخلاق معاصر مانند فرا اخلاق و اخلاق کاربردی در اخلاق فلسفی اسلامی وجود ندارند یا ظهور بسیار کم‌رنگی دارند. اخلاق فلسفی اسلامی رویکردی فاعل­محور دارد و زیرمجموعۀ اخلاق فضیلت قرار می­گیرد، اما بیشتر فلاسفۀ معاصر در اخلاق به رویکرد فعل­محور توجه دارند. برخلاف اخلاق فلسفی اسلامی، نظام­های اخلاقی معاصر، سکولار هستند و حتی به پیروان دین خاصی منتسب نیستند. در دهه­های اخیر، رویکردهای تازه‌ای دربارۀ اخلاق در میان فلاسفۀ مسلمان پدید آمده است. نتیجۀ این تغییر نگرش، استقلال بیشتر اخلاق فلسفی اسلامی از عقبۀ یونانی و ارتباط بیشتر آن با آموزه­های دین اسلام است.

دفتر فصلنامه «اخلاق» در اصفهان،خیابان حافظ، چهارراه کرمانی، دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان واقع شده است؛ علاقه‌مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس http://akhlagh.morsalat.ir/ مراجعه کنند و یا با شماره ۰۳۱۳۲۲۰۸۰۰۱ تماس بگیرند./۸۲۲/ن602/ب1