لزوم برگزاری دوره های آموزشی امربه معروف در حوزه های علمیه / ایجاد اختلاف و درگیری مردم با همدیگر خواست دشمنان است

اشاره: امر به معروف و نهی از منکر یک فریضه بزرگ الهی است و بسیار مورد تاکید قرار گرفته و انجام آن بر همه مسلمانان به عنوان یک راهبرد، تکلیف شده است. امر به معروف و نهی از منکر مشروط به زمان و مکان خاصی نیست. انسان خیرخواه باید همیشه خیر مردم و مسلمانان را بخواهد و خیر آنها در پیروی از مکتب حیات بخش اسالمی است که از راه امر به معروف و نهی از منکر به دست می آید. 

در انقلاب‌هایی که راهبرد خود را بر فرهنگ بنا می‌نهند، نفوذ فرهنگی مهم‌ترین اقدام دشمن در چرخش تدریجی باورها و فرهنگ نظام سیاسی است. اهمیت آگاهی از نفوذ فرهنگی باعث حفظ اقتدار نظام در مقابل دسیسه‌های دشمن می‌شود. از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی، نفوذ فرهنگی و فکری دشمنان در جامعه اسلامی، از همه انواع دیگر نفوذ، خطرناک‌تر و مهم‌تر است.

امروزه امربه معروف و نهی از منکر، یکی از بهترین راه های مبارزه و مقابله با نفوذ فرهنگی دشمنان برای تغییر هویت فرهنگی مسلمانان در جوامع اسلامی است و اهتمام به این راهکار مهم، می تواند پادزهر بسیار کارآمدی برای مقابله با تهاجم فرهنگی دشمنان و جلوگیری از فرو افتادن افراد جامعه اسلامی در منجلاب فرهنگ غربی باشد تا جامعه اسلامی از آلودگی‌های اخلاقی، سالم‌سازی شود.

اما آنچه در این میان باید مورد توجه قرار گیرد این است که دشمنان با مانور دادن بر روی برخی از سوژه‌ها در کشور، مسئله امربه معروف و نهی از منکر را با برخی چالش ها مواجه کرده اند که به نظر می رسد باید برخی آموزش های لازم برای آمرین به معروف و ناهیان از منکر در جامعه وجود داشته باشد تا آنان با کسب مهارت‌های لازم در مسئله امربه معروف ونهی از منکر و روش های مناسب آن، تاثیرگذاری بهتری در این زمینه داشته باشند و از سوژه سازی دشمنان در این امور جلوگیری شود.

در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، با حجت الاسلام عبدالله جلالی پژوهشگر ارشد رسانه در مصاحبه ای اختصاصی به این مسئله پرداخته است که مشروح آن را در زیر می خوانید:

حجت الاسلام جلالی در این گفت وگو ضمن توصیه به ایجاد مراکز آموزشی مهارت‌های امربه معروف و نهی از منکر، با اشاره به تلاش دشمنان انقلاب اسلامی برای نفوذ در عرصه فرهنگی و تاثیرگذاری بر ارزش های اسلامی گفت: یکی از محورهایی که برای دشمنان راهبردی به حساب می‌آید، مسئله ارزش‌ها است که از بین این ارزش‌ها موضوع حجاب، قریب به یکی دو سال در دستور کار قرار گرفته و دشمنان توانسته اند با شگردهای رسانه‌ای بخشی از افکار عمومی مردم را به سمت خود جذب کنند.

شکل گیری برخی از اتفاقات از سوی بعضی از مردم در جامعه، سوژه‌های مناسبی را به دست دشمنان می‌دهند تا آنان بتوانند بر روی این سوژه‌ها مانور دهی مناسبی داشته باشند. لذا آگاهی به زمان یکی از ملزومات سربلندی و موفقیت افراد جامعه در عرصه‌های مختلف و مقابله با دشمنان است.

اگر روحانیت و طلاب بخواهند در جامعه تاثیرگذار بوده و به رسالت خود عمل کنند حتماً باید از دانش و آگاهی رسانه‌ای لازم برخوردار باشند که البته خوشبختانه امروز طلاب جوان در زیست بوم رسانه فعال بوده و به میزان آگاهی و اطلاع خود در این زمینه کنشگری های لازم را انجام می‌دهند.

دارا بودن به صفت حلم و وجود این ویژگی در افراد بسیار مهم و دارای اهمیت است. در روایاتی از معصومان علیهم السلام وجود دارد که حلم، باب جهل را به روی انسان می بندد و چون گاهی از مواقع انسان ناشیانه رفتاری انجام می‌دهد که رفتاری جاهلانه به حساب می‌آید و صفت حلم می‌تواند در این موقعیت بسیار کارساز باشد.

به نظر می رسد که حوزه های علمیه در روش‌های امر به معروف و نهی از منکر واقعاً در روش‌ها و آموزش های کاربردی، هنوز به صورت جد وارد میدان نشده است.

طلاب و مومنین در قضایای مشابه درمانگاه قرآن و عترت در گام اول باید رئیس درمانگاه را در جریان قرار دهند. یعنی اگر ما بتوانیم در رسیدن تسهیلات پزشکی و خدمات درمانی کارآمد شده و افزایش پیدا کرده و مردم حس کنند که بیمارستان در صدد کمک به آنان است، در این صورت قطعاً وقتی که تذکر نیز دریافت می‌کنند، تذکر را با قبول می‌کنند.

مشکل آنجاست که رئیس بیمارستان بی‌توجه است، پرستاران بی‌توجه هستند و انسان های دیگر هم نسبت به مریضی که وجود دارد بی توجهی می کنند؛ حالا اگر در این وضعیت نیز اگر کسی به دلیل بدحجابی، به فرد تذکر دهد، نوعی بنزین بر روی آتش ریختن است و به نظر می‌رسد که ما در این جور مواقع، باید به سمت دفاع از حقوق مریض برویم و مطالبه کنیم مثلاً خانمی که می خواهد به فرزندش در بیمارستان شیر دهد، آیا بیمارستان جایی را برای آن در نظر گرفته است یا نه؟

رسا- اگر بخواهیم از این مصداق خارج شویم، بسیاری از مادران و خواهران در جامعه از افراد محجبه و مذهبی هستند. به نظر شما چه فرقی باید بین امر به معروف و نهی از منکر خانم مذهبی با یک طلبه درس خوانده حوزوی وجود داشته باشد؟ طلبه حوزوی در کجا باید آموزش های لازم در این زمینه را برای انجام امربه معروف و نهی از منکر صحیح و بی اشکال، آموزش ببیند؟

اولاً توصیه همیشگی ما این است که در صورت امکان آقایان به خانم‌ها تذکر ندهند چرا که معمولاً با چالش روبرو خواهند شد و لذا اگر سعی شود که اگر تذکری نیاز است، از خانم های محجبه، وجیح و مومن کمک گرفته و با پشتیبانی از آنان، تذکرات لازم به فرد داده شود که در این صورت قطعاً اثرگذاری آن چند برابر خواهد شد.

ضمن اینکه ما ستاد امر به معروف و نهی از منکر داریم؛ اما به صورت جدی نه در حوزه‌های علمیه دارای کرسی درسی در زمینه امر به معروف و نهی از منکر هستیم که بخواهد روش‌های برخورد و تذکر دهی را آموزش دهد و نه مراکز مهارتی در این زمینه وجود دارند که اقدامات لازم در این زمینه را انجام داده و طلاب و مومنین را در شیوه‌های برخورد و تذکر دهی، آموزش داده و تجهیز کنند.

به نظر می‌رسد که باید حوزه علمیه به خود تکانی داده و بتوانند مراکز مهارتی و دورره های پودمانی لازم در این زمینه را برگزار کنند؛ چرا که امروز دشمنان همین نقطه را بمباران می‌کنند، نقطه مواجهات و تقابلی که بین مردم با مردم اتفاق می‌افتد.

یک نکته‌ای وجود دارد که دشمنان می‌گویند «قلعه‌های محکم از درون فتح می‌شوند تا از بیرون» که فتح درونی یعنی اختلاف و ایجاد درگیری در میان انسان‌ها است و لذا بهتر است که در این زمینه جریان آموزشی لازم به راه افتد تا هم به لحاظ آموزش‌های مهارتی و هم به لحاظ آموزش‌های رسانه‌ای اقدامات موثری انجام گیرد؛ چراکه هر چقدر ما بتوانیم سواد رسانه‌ای را در میان طلاب افزایش دهیم، قطعاً طلاب به درستی می‌توانند در مقابل این چالش‌ها با آن مواجهه مناسب داشته باشند.

رسا- متاسفانه هر چند وقت یک بار پروژه‌هایی از سوی دشمنان این مرز و بوم تهیه و به اجرا گذاشته می‌شود که ما نمی توانیم منبع و منشا امواج رسانه‌ای آن را پیدا کنیم و اینها همانند بمب‌هایی که وسط دریا منفجر می‌شوند، سبب شکل‌گیری سونامی‌هایی می‌شوند که آب حاصل از این سونامی همه چیز را با خود می برد. به نظر شما ما چه موج شکن‌هایی می‌توانیم در سر راه این سونامی‌ها قرار دهیم؟

یک مشکلی که در حادثه اخیر در درمانگاه قم اتفاق افتاد خلاء اطلاعاتی بود و متأسفانه نه قوه قضاییه، نه دولت، نه رسانه ملی و نه بقیه رسانه های حوزوی و غیر حوزوی در این زمینه فعال عمل نکردند. چندین روز گذشت تازه اصل جریان برای را مردم روشن کردند.

باید در مراکز رسانه‌ای حوزوی، واکنش سریع به این گونه اتفاق ها راه اندازی شود تا در حوادث این چنینی فعال شده و تولید موازی و معکوس داشته باشند. آن جریانی که می‌خواهد چهره روحانیت را در جامعه تخریب کند، باید در مقابل نیز جریانی شکل گیرد که این مسئله را خنثی کند.

رسانه‌ها هر مقدار تولیدات موازی از مصاحبه‌های مردم در این زمینه‌ها داشته باشند و به صورت هوشمندانه و به هنگام، وارد عرصه شوند، قطعا تاثیرات امواج مخرب این گونه تولیدات رسانه ای کمتر می شود .

نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که ما توزیع تولیدات رسانه‌ای خانواده محور در جامعه نداریم و اگر این جریان نیز در عرصه توزیع بخشی از کلیپ‌ها در کشور، وارد عمل شوند، حداقل تندی و تیزی حمله دشمنان را خواهیم گرفت و قطعا ما هر چقدر بتوانیم واقعیت‌ها و حقیقت مسئله را برای مردم زودتر روشن کنیم، جلوی شایعه و سوء استفاده دشمنان را خواهیم گرفت.

رسا- در زمینه آموزش طلاب و برگزاری دوره های آموزشی لازم، چه مرکزی را متولی این کار می دانید؟

در ساختار کشور، ستاد اقامه نماز است؛ اما مهمتر و بیشتر از همه، معاونت تبلیغ حوزه‌های علمیه می‌باشد که یکی از وظایف جدی این معاونت، برگزاری دوره‌های آموزشی امر به معروف و نهی از منکر است. ضمن اینکه ما می‌توانیم در کنار آن، جشنواره‌ها و پویش‌هایی نیز در این راستا راه‌اندازی کنیم تا پویش های خوب را با همدیگر به اشتراک گذاشته و افراد از تجربیات همدیگر استفاده کنند.

من معتقدم که باید مرکز مشاوره امر به معروف و نهی از منکر راه‌اندازی شود تا مومنین با تماس با این گونه مراکز، راهکارهای مناسب  برای مواجهه با ناهنجاری ها را دریافت کنند تا نتیجه مطلوبی به دست آید.

رسا- به اتحاد در برابر امواج رسانه‌ای دشمنان اشاره کردید؛ خصوصاً در بین رسانه‌های حوزوی. خبرگزاری‌ها و انسان رسانه‌هایی در حیطه اخبار حوزوی فعالیت می‌کنند که برخی تند و برخی متعادل هستند. به نظر شما این اتحاد چگونه رقم خواهد خورد. این رسانه‌ها باید چه پشتیبانی از جریان اطلاعاتی کشور داشته باشند؟

هر چقدر همگرایی ما بیشتر باشد به همان میزان نیز تاثیرگذاری بیشتری خواهیم داشت. اگر ما به دشمن مشترک و منافع ملی فکر کنیم، خصوصاً حیثیت اجتماعی روحانیت به عنوان ارزش بلند مدتی که شیعه در مدت ۱۲۰۰ سال با زحمت آن را کسب کرده، نباید اعتبار مرجعیت، حیثیت روحانیت و حوزه‌های علمیه خدشه دار شود.

لذا اگر ما به اهداف دشمنان واقف بوده و در این راستا هم قسم شویم و در این نقطه به همفکری و هم اندیشی برسیم قطعاً برکات بیشتری نصیب خبرگزاری‌های متکثر حوزوی خواهد شد و قطعاً اثرگذاری آنان نیز بیشتر خواهد شد.

رسا- شما که به عرصه رسانه واقف هستید، در جریان‌های آتی که مطمئناً چنین جریان‌هایی پیش خواهد آمد،  به صورت دقیق و مشخص چه راهکاری را توصیه و پیشنهاد می‌کنید؟

در این زمینه باید چند محور را در نظر داشته باشیم. یکی این است که جریان تحلیلی حوزه باید افزایش پیدا کند. رصد و پایش فعالیت‌های دشمنان انجام بپذیرد و باید بخشی از ساعت طلاب به این امر اختصاص پیدا کند که دشمنان در میدان چه موقعیتی داشته و درحال انجام چه کاری است.

اگر فعالیت‌های دشمنان علیه دین و روحانیت را بتوانیم نمایش دهیم، مثلاً برنامه «پرگار» سال‌ها علیه روحانیت برنامه سازی کرده است و روحانیت باید بداند که ما تحلیل گفتمانی کردیم که اساساً لایه های مختلفی که دشمنان نسبت به روحانیت فعال شده و برای آن برنامه تولید می‌کنند چیست.

الحمدلله امروز، این یافته‌ها به روش علمی در اختیار روحانیت است. اگر این مسائل به وسیله کنشگران رسانه‌ای و مربیان رسانه در بین طلاب و حوزه‌های علمیه آموزش داده شود، قطعاً وضعیت ما از وضعیت کنونی بهتر خواهد شد.

بخش دیگر مسئله آموزش است که باید آموزش‌های کوتاه مدت فعال شده و وارد عرصه شود، مخصوصاً با رویکرد رسانه ای.

امروزه دشمنان تمام حرف خود را از طریق رسانه و جنگ رسانه‌ای به پیش برده و کمتر از روش‌های سنتی بهره می‌گیرند. لذا باید سواد رسانه‌ای طلاب و حوزه‌های علمیه بیشتر شده و روز به روز تقویت شود.

رسا- در مسائلی همچون تنفر زایی نسبت به روحانیت، جداسازی جریان ارزشی از ارکان نظام، قبح شکنی از بی‌حجابی و تکرار سناریوهای این چنینی، آیا فکر می کنید که نقطه مشترک تمام این‌ مسائل، ناتوانی ما در مسئله امر به معروف و نهی از منکر است؟

به نظر من نه. در همه این محورهایی که شما اشاره کردید اگر لایه‌های اهداف دشمنان را ورق بزنیم، یکی از اهداف آنان حمله به اسلام انقلابی است و اساساً دنبال این هستند تا اسلام انقلابی را زیر سوال ببرند تا به اصطلاح نتیجه آن «عیسی به دین خود موسی به دین خود» شود؛ یعنی نهایت چیزی که دشمنان در این زمینه به دنبال آن هستند، حساسیت زدایی از غیرت دینی و بی‌توجهی به مسئله بی‌حجابی است که ما هر طور که شده باید غیرت دینی را تقویت کرده و مچ دشمنان را برای مردم باز کنیم.

امروز نماز جمعه‌ها و مساجد ما ظرفیت‌های بسیار خوبی در این زمینه دارند تا روشنگری های لازم را ارائه دهند. ما امروز در با کارزار رسانه‌ای جدی دشمنان روبرو هستیم که هر چه مقدار بتوانیم اهداف پشت پرده دشمنان را برای مردم افشا کنیم، دست دشمنان را رو خواهیم کرده و نتایج مطلوبی به دست خواهد آمد.

یکی از خلاء‏هایی که امروزه در جامعه ما وجود دارد تولیدات رسانه‌ای خانواده محور است و باید از طریق شبکه سازی، ظرفیت مناسبی برای آنان ایجاد کنیم؛ چراکه امروز دشمن درحال تهاجم به خانواده و مسائل مربوط به خانواده است و تولیدات خانواده محور می‌تواند شبکه جدیدی را ایجاد کند تا از تاثیر تهاجمات دشمنان کاسته و یا آن را خنثی کند.

همچنین اگر ما بتوانیم به بخش بانوان و تاثیرگذاری آنان در عرصه رسانه توجه کرده و این عرصه را فعال کنیم و مهارت‌های لازم را نیز در اختیار آنان قرار دهیم، قطعاً پیروزی های بیشتری در پیش روی ما خواهد بود.

رسا- مشخصا برخی کانال‌ها وجود دارند که با سیاست‌های خاص خود فعالیت کرده و در مواردی برخی از ارکان نظام را نیز مورد حمله قرار می دهند، چه توصیه‌ای برای این افراد دارید؟

در مسئله ولایت اگر ولایت را پذیرفته‌ایم - چنانکه در دوران جنگ، جنگ به این دلیل پیروز شد که هیچ بسیجی به خود اجازه نمی‌داد که در مقابل فرمانده خود اجتهاد کند – باید به ملزومات آن که اطاعت است، پایبند باشیم.

متاسفانه ما کمتر با مردم در این زمینه صحبت کردیم که تبعیت از ولی خدا لازم است و کسانی که عقلای قم هستند. افراط و تفریط را انسان ها می توانند تشخیص دهند. همیشه در هر عصری انسان‌های با بصیرتی بودند که در صراط مستقیم حرکت می‌کردند و ما هم نباید از این قافله عقب بمانیم و نه از آن جلو بیفتیم.

یکی از کارهای رسانه‌ای که می‌توانیم انجام داده و تولیدات رسانه ای داشته باشیم، بیان نمونه‌های تاریخی از تقدم و تاخر برخی از افراد در عصر معصومان علیهم السلام است که ما می توانیم با ژانرهای خوب و فرمت های جدیدی وارد این عرصه شده و تولیدات خوب داشته باشیم‌.

باید بین رسانه‌ ملی، خبرگزاری های فعال در عرصه ملی و روزنامه ها همگرایی لازم وجود داشته باشد و اگر این همگرایی به وجود آمده و تقویت شود قطعاً از تاثیرگذاری فعالیت‌های رسانه‌ای دشمنان کاسته خواهد شد.

نیاز است که اهالی رسانه دائماً ارتباطات خود با همدیگر را تقویت کرده و درباره فعالیت‌های دشمنان، برنامه‌های مشترک و متنوعی را تولید و منتشر کنند.

قطعاً تاثیر رسانه ملی به مراتب بیشتر از دیگر رسانه ها است و شعاع تاثیرگذاری آن بسیار فراتر از سایر رسانه ها می باشد و باید با هم افزایی رسانه ها، ضریب تأثیرگذاری را افزایش دهیم.

رسا- با تشکر از فرصتی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید.